Adaptogeny są bardzo wyjątkowymi ziołami o szerokim spectrum działania, które wspomagają organizm w walce ze stresem. Nazwę „adaptogen” zawdzięczamy rosyjskiemu badaczowi doktorowi Lazarew. Termin oznacza roślinę, dzięki której organizm zwiększa swoje zdolności adaptacyjne do danego środowiska. Jednocześnie ochraniając go przed wszelkimi negatywnymi bodźcami docierającymi ze świata zewnętrznego. Takimi jak drobnoustroje, wolne rodniki jak również stresem.
Według najnowszych badań adaptogeny wykazują działanie na układ współczulny, który to właśnie odpowiedzialny jest za radzenie sobie z sytuacjami stresowymi. To właśnie układ współczulny aktywizuje organizm do działania – obrony, ucieczki, wysiłku lub walki – zarówno w fizycznym jak i psychicznym kontekście. Adaptogeny podnoszą odporność na stres, mobilizują organizm w stanach zmęczenia oraz stymulują układ nerwowy.
Do adaptogenów zaliczamy następujące rośliny:
Żeń szeń – wzmacnia odporność, zwiększa wytrzymałość na wysiłek, stymuluje ośrodkowy układ nerwowy, pobudza produkcję neuroprzekaźników, poprawia koncentrację oraz pamięć.
Różeniec górski – działa stymulująco na korę mózgu, poprawia zdolności mózgu w zakresie pamięci i koncentracji, zapobiega nerwicy, zwiększa wytrzymałość na stres fizyczny i emocjonalny, działa korzystnie na procesy poznawcze, stymuluje wydzielanie noradrenaliny, dopaminy, serotoniny i acetylocholiny.
Aralia mandżurska – na Syberii zwana „czartowskim drzewem” stosowana jest przede wszystkim jak stymulator centralnego układu nerwowego. Wykazuje duże działanie lecznicze w nerwicach, depresjach, zaburzeniach emocjonalnych, psychozach (pomocniczo), wyczerpaniu umysłowym oraz fizycznym. Może również służyć jako środek pobudzający i przywracający życiowe siły.
Cytryniec chiński – zwiększa odporność na stres fizyczny i psychiczny, poprawia wydolność podczas aktywności fizycznej, poprawia samopoczucie oraz uspokaja.
Miłorząb japoński – wzmacnia układ nerwowy, zwiększa przepływ krwi przez naczynia obwodowe, poprawia nastrój, pamięć oraz ukrwienie i dotlenienie mózgu, pomaga w odzyskaniu psychicznej równowagi oraz stabilności emocjonalnej, łagodzi rozdrażnienie, leczy lęki oraz depresje oraz dodaje sił witalnych.
Leuzea – szczodrak krokoszowy – stosowany najczęściej w stanach depresyjnych i lękowych, podnosi odporność na stres, poprawia samopoczucie oraz aktywizuje centralny układ nerwowy.
Adaptogeny a suplementacja
Adaptogeny dostępne są na rynku w postaci tabletek, drażetek, kapsułek, proszków, nalewek oraz ekstraktów. Czasami adaptogeny dodawane są bezpośrednio do żywności. W obecnej chwili w aptekach możemy kupić mieszanki roślin adaptogennych z witaminami, propolisem, owocami morza oraz innymi składnikami. Koncerny farmaceutyczne prześcigają się w wymyślaniu coraz to nowszych i lepszych kombinacji.
Adaptogeny w sporcie
Gdy nasz organizm ma obniżone zdolności do reagowania na bodźce z otoczenia, wzrasta prawdopodobieństwo powstawania różnych dolegliwości, od przeziębienia do bardziej złożonych i groźnych urazów, infekcji, chorób oraz kontuzji. Sportowcy cenią adaptogeny za działanie stymulujące układ nerwowy i immunologiczny, oddziaływanie energetyzujące oraz podnoszące tolerancję organizmu na wzmożony wysiłek fizyczny. Adaptogeny zwiększają możliwości wytrzymałościowe zarówno na stres psychiczny jak i fizyczny. Wzmacniają pamięć, mobilizują do pracy centralny układ nerwowy, zwiększają szybkość uczenia się, polepszają koncentrację oraz ogólny stan organizmu.
Adaptogeny bronią układ nerwowy przed uczuciem wyczerpania (co w sporcie ma olbrzymie znaczenie), demotywacji oraz znużenia, jak również zwiększają tolerancję na długotrwały stres i wysiłek. Przyjmowanie adaptogenów może uchronić nas przed poważnymi chorobami, takimi jak nerwica, depresja, stany lękowe oraz zaburzenia emocjonalne. Co ważne, adaptogeny normalizują funkcjonowanie systemu hormonalnego, głównie w odniesieniu do hormonów odpowiedzialnych za nasze zdrowie psychiczne.