Co to jest Podstawowa Przemiana Materii?
Poprzez PPM ma się na myśli niezbędną ilość energii, jaką organizm człowieka potrzebuje dziennie do podtrzymania podstawowych funkcji życiowych. W skład podstawowych funkcji życiowych wlicza się: właściwa przemiana metaboliczna wszystkich niezbędnych składników komórek i utrzymanie ich stałej budowy strukturalnej, zachowanie gradientu stężeń elektrolitów pomiędzy strukturami wodnymi tkanek. Przekształcenie energii chemicznej w energię zmian bioelektrycznych, praca serca, podstawowa praca mięśni oddechowych. Czynność filtracji i procesy wydzielnicze w nerkach, procesy wydzielnicze gruczołów ciała.
Aby określić dokładny parametr PPM należałoby przebywać w stanie zupełnego spokoju fizycznego i psychicznego, w stałej temperaturze komfortowej dla ciała człowieka, nie mniej niż 12 godzin po ostatnim posiłku i po około 8 godzinach snu.
W celu obliczenia PPM, należałoby stworzyć odpowiednie warunki do przeprowadzenia takiego badania. Gdyż w normalnym życiu bardzo trudno spełnić wszystkie wymogi potrzebne do ustalenia podstawowej przemiany materii. Z tej też przyczyny sportowcy często posługują się terminem Spoczynkowej Przemiany Materii (SPM), do której obliczenia nie potrzebują oni aż tak restrykcyjnych warunków i która w praktyce jest trochę wyższa od PPM.
Podstawowa Przemiana Materii a Całkowita Przemiata Materii
Wszystkie wydatki energetyczne organizmu poniesione na utrzymanie wszystkich czynności życiowych (czynności podstawowej przemiany materii (PPM), procesu trawienia, wchłaniania i przemian składników odżywczych, termogenezy poposiłkowej wraz z poziomem codziennej aktywności fizycznej) składają się na tzw. Całkowitą Przemianę Materii (CPM). Wartość CPM określa całkowite, dzienne zapotrzebowanie organizmu na energię (dzienne zapotrzebowanie kaloryczne).
Od czego zależy podstawowa przemiana materii ?
Wielkość PPM zależy od wielu czynników. Na wartość tego wskaźnika ogromny wpływ ma wiek, płeć oraz waga i wzrost. Na przykład u dzieci, które ciągle rosną, wskaźnik podstawowej przemiany materii jest wyższy niż u osób w podeszłym wieku. Dla kobiet PPM jest niższy niż dla mężczyzn. Klimat również przyczynia się do zmian wartość tego wskaźnika. W klimacie chłodnym, gdzie człowiek musi zużyć więcej energii na utrzymanie odpowiedniej temperatury swojego ciała, wskaźnik podstawowej przemiany materii będzie większy niż np. w klimacie ciepłym umiarkowanym. PPM zmienia się również w ciągu doby. Na przykład gdy śpimy i nasz organizm się regeneruje wielkość PPM jest najniższa. Warto też wiedzieć, iż wartość tego wskaźnika jest zazwyczaj wyższa u sportowców oraz u osób chorych z wysoką gorączką.
Jak obliczyć podstawową przemianę materii?
Aby obliczyć wartość podstawowej przemiany materii stosujemy trzy metody. Pierwsza metoda to metoda kalorymetrii bezpośredniej. W specjalnej komorze mierzona jest ilość oddawanego ciepła przez organizm. Jednak bardziej praktyczna, jest druga metoda. Nosi ona nazwę metody kalorymetrii pośredniej. W tym przypadku wielkość zużytej energii oblicza się na podstawie pomiarów wytworzonego przez organizm tlenku węgla.
Zazwyczaj jednak stosuje się metodę Harissa i Benedicta, w której zakłada się, iż wartość podstawowej przemiany materii zależy przede wszystkim od masy, wzrostu oraz wieku i płci danego organizmu. Dla ułatwienia stosuje się następujące wzory, a w odpowiednie miejsca wpisuje odpowiednie parametry dane organizmu (masę, wzrost i wiek).
[colored_box color=”eg. blue, green, grey, red, yellow”]
Dla mężczyzn: 66,47 + 13,7M + 5,0W – 6,76L
Dla kobiet: 665,1 + (9,567*M) + (1,85*W) – (4,68*L)
M – masa w kilogramach, W – wzrost w centymetrach, L – wiek w latach
Jest to metod najprostsza i najczęściej stosowana przez dietetyków i lekarzy.
[/colored_box]
Podstawowa przemiana materii u sportowców
U sportowców i osób, które amatorsko trenują różne dziedziny sportu, bardzo dużo. O ile nie największą część zapotrzebowania na energię stanowi wysiłek fizyczny. Sportowcy wyliczają wysokość tzw. kosztu energetycznego podczas ich pracy/treningu. Stosują oni przelicznik zużywanych kalorii na minutę czasu (kcal/min). W przypadku sportowców, którzy każdego dnia docierają do zarówno fizycznych jak i psychicznych granic swoich możliwości. Kwestie diety, zapotrzebowania energetycznego i metabolizmu stanowią zupełnie inny poziom wtajemniczenia.
Badania naukowe dowodzą bowiem, że procesy metabolizmu u sportowców mogą zachodzić nawet 20 razy szybciej niż podstawowa przemiana materii (PPM). PPM określa jedynie ilość energii potrzebną do wykonania podstawowych zadań w organizmie człowieka.
Dla sportowca najważniejszą rolę odgrywa więc nie PPM, lecz CPM, czyli Całkowita Przemiana Materii. Ta w przypadku sportowca uzależniona jest od wielu czynników: masy ciała sportowca, jego wzrostu, intensywności i częstotliwości treningów. Potrzeb uregulowania masy ciała oraz cech indywidualnych sportowca. Zrównoważone proporcje pomiędzy podażą a popytem energii zapewniają rozwój zawodnika oraz co najistotniejsze. Przyczyniają się do jego późniejszych sukcesów lub porażek. W związku z kolosalną rolą diety w życiu każdego sportowca, każdy z nich dąży do jej jak najlepszego zbilansowania i dobrania w taki sposób. Aby organizmowi nie mogło zabraknąć energii w najważniejszym momencie, czyli np. podczas mistrzostw, olimpiad, zawodów, maratonów itp. Niedobór energii u sportowca wpływa negatywnie na jego wyniki w sporcie. Powoduje spadek ogólnej sprawności fizycznej, szybsze przetrenowanie się oraz przyczynia się do ewentualnej przegranej.