Obrzęk kończyn dolnych jest objawem towarzyszącym wielu zespołom oraz chorobom. Wynaczynienie płynu surowiczego z naczyń kończyn dolnych jest bezpośrednią przyczyną powstawania obrzęków. Stan ten może występować w przypadku zaburzeń pracy prawej komory serca, zakrzepicy naczyń lub w przypadku zaburzeń naczyniowych takich jak niewydolność zastawek żył. Przewlekła niewydolność żylna (PNŻ) jest częstą przyczyną obrzęków, szczególnie w przypadku długotrwałego utrzymywania pozycji siedzącej.
Zastawki a obrzęk kończyn
Zaburzenia przepływu krwi w żyłach powodują subiektywne objawy takie jak uczucie ciężkości nóg, ból oraz widoczne gołym okiem zmiany np. obrzęki. Zahamowanie optymalnego przepływu ze względu na niewydolność pompowania krwi czy refluks, czyli prąd wsteczny krwi, powodują pojawianie się wymienionych symptomów.
Zastawki żylne są naturalnymi zaworami umożliwiającymi przepływ krwi jedynie w jednym kierunku, w stronę serca, z którego krew płynie następnie do płuc w celu jej ponownego utlenowania. Zaburzenia związane z zastawkami zmniejszają skuteczność tego mechanizmu. Uszkodzenia zastawek powstają najczęściej idiopatycznie, oznacza to, że ciężko wskazać bezpośrednią przyczynę zmian. Postuluje się najczęściej, że postępujące zniszczenie zastawek powstaje jako powikłanie stanu zapalnego. Wtórne uszkodzenie zastawek pojawia się najczęściej po zakrzepicy naczyń.
Jak zapobiegać obrzękom
Aby zapobiegać obrzękom nóg w przypadku pojawienia się pierwszych objawów niewydolności żylnej należy zastosować się do paru rad dotyczących stylu życia. Przepływ krwi w naczyniach żylnych zachowywany jest przy udziale trzech głównych mechanizmów.
- Pierwszym z nich jest działanie pompy jaką jest mięsień sercowy. Należy pamiętać, że obrzęk nóg może być skutkiem niewydolnego funkcjonowania serca!
- Drugi mechanizm to zapobieganie wstecznemu przepływu krwi oraz zmniejszenie długości słupa płynu dzięki obecności zastawek. Niewydolność zastawkowa jest bardzo częstą przypadłością, daje objawy częściej wśród populacji kobiet niż mężczyzn. Skutkiem choroby są obrzęki oraz pojawianie się żylaków. Zastosowanie leczenia wspomagającego w postaci preparatów do stosowania miejscowego z heparyną pozwala na minimalizowanie skutków niewydolności żylnej.
- Trzeci system zależy bezpośrednio od naszego stylu życia. Pompa mięśniowa to zjawisko polegające na wspomaganiu krążenia żylnego poprzez ucisk naczyń przez mięśnie szkieletowe nóg, aktywne w trakcie ruchu. Ruchliwość, uprawianie sportu, częste przerwy w przypadku wymuszonej, długotrwałej pozycji siedzącej to zachowania wspomagające działanie pompy. W przypadku niewydolnych zastawek skurcze mięśni są najsilniejszym mechanizmem wspomagającym przepływ krwi w żyłach. W celu zmniejszenia ryzyka obrzęków oraz innych objawów naczyniowych zalecany jest ruch stymulujący działanie tego mechanizmu. Nie tylko przemieszczanie się ale również statyczne ćwiczenia fizyczne oraz masaże kończyn dolnych pozwalają na minimalizowanie uciążliwych symptomów.
Ze względu na występowanie obrzęków nóg w groźnych chorobach takich jak niewydolność mięśnia sercowego zawsze należy rozważyć wizytę u lekarza w przypadku pojawienia się tego objawu.