Dieta ubogopurynowa – jej skomplikowana nazwa rzadko budzi jakiekolwiek skojarzenia. Rozszyfrujmy ją.
Czym są puryny i jak dostają się do organizmu?
Można się domyśleć, że dieta ubogopurynowa to taka, w której ogranicza się produkty bogate w puryny. Czym jednak one są? Puryny to nic innego jak aromatyczne związki organiczne należące do zasad. Mają wiele znanych pochodnych, takich jak choćby kofeina czy guanina. Białka te wchodzą w skład kwasów nukleinowych RNA i DNA, występują więc w jądrach komórkowych zarówno roślin i zwierząt. Puryny są produktem ubocznym rozpadu komórek własnych organizmu ludzkiego. Trafiają też do niego poprzez przewód pokarmowy wraz z jedzeniem.
Tam gdzie białko, tam puryny
Produktami bogatymi w puryny są wszystkie te, które można określić mianem „wysokobiałkowych”. Tyczy się to zarówno warzyw i owoców, jak i mięs. Wysokie stężenie puryn mają:
- alkohole (szczególnie piwo)
- kakao i kawa
- czarna herbata
- ryby (dorsz, śledź, sola, szprot, karp, pstrąg, sardynki)
- drób, wieprzowina i podroby (głównie wątroba)
- wędliny i konserwy
- warzywa strączkowe suche (groch, fasola, fasolka sparagowa, soja, bób, soczewica)
- inne warzywa (szpinak, szczaw, groszek, brokuły, kalafior, dynia, kapusta czerwona, kapusta włoska,papryka, por, rabarbar, jarmuż)
- grzyby (boczniak, prawdziwek, pieczarka)
- niektóre owoce: morela, banan, melon
- ostre przyprawy (pieprz, musztarda, chili, czosnek)
Około dziesięciu procent masy tych produktów stanowią puryny. W diecie ubogopurynowej należy się więc ich wystrzegać.
Dla kogo taka dieta?
Dietę ubogopurynową zaleca się pacjentom cierpiącym na dnę moczanową, czyli zaburzenia metabolizmu kwasu moczowego. Kryształki kwasu akumulują się w stawach i powodują dotkliwy ból, dlatego tak ważna jest diety uboga w puryny, które są odpowiedzialne za jego wytwarzanie. Umożliwia ona redukcję jego stężenia w organizmie i zapobiega nawrotom tej przewlekłej choroby. Taka dieta jest też przeznaczona osobom borykającym się z nadciśnieniem tętniczym. W badaniach udowodniono, że hipotensja jest bezpośrednio związana z wysokim stężeniem puryn i ich pochodnych we krwi. Zmniejszenie go powinno więc być celem każdego nadciśnieniowca. Niektórzy eksperci, lekarze i dietetycy polecają dietę ubogopurynową ludziom pragnącym schudnąć. Podkreślają, że jest idealną dietą dla tych, którzy prowadzą bierny tryb życia. Dostarcza bowiem energię w najlepszej formie (białek) nie doprowadzając do ich eskalacji na skalę chorobową. Czy rzeczywiście ograniczenie puryn może wspomóc odchudzanie? Tego nie wiemy, trzeba byłoby to sprawdzić. Na pewno jednak dieta ubogopurynowa to najwłaściwsza dieta dla osób z nadciśnieniem i jedyna słuszna dla chorych dnę moczanową.
Podstawowe zasady
W tej diecie należy przede wszystkim wystrzegać się produktów o wysokich stężeniach puryn. Nie wolno również pić napojów zawierających pochodne tych związków – kawy, herbaty czy kakao. Podobnie jak w każdej diecie, trzeba wyrzec się produktów tłustych, jeść regularnie, spożywać pięć posiłków dziennie w małych porcjach i pić dużo wody. Nie wolno także zapomnieć o zakazie jedzenia cztery godziny przed snem.
Co jeść?
Dieta ubogopurynowa może mieć dwie odsłony. W pierwszej, polecanej dla pacjentów z dną moczanową, organizm powinien pozyskiwać energię głównie z węglowodanów wspomagających wydalanie kwasy moczowego. W drugiej, adresowanej do pozostałych osób, podstawowym źródłem energii mają być nietłuste produkty mleczne. Osoba będąca na tej diecie może jeść chude twarogi i sery, pić jogurty, kefiry i mleko odtłuszczone (do 2%) oraz używać śmietany (do 18%). Powinna w zasadzie zrezygnować z mięs lub przyrządzać je od czasu do czasu i konsumować w postaci gotowanej. W diecie ubogopurynowej nie szkodzi zajadanie się warzywami takimi jak cukinia, cebula, marchew, pomidory, ogórki, ziemniaki, rzodkiewka, sałata czy też kapusta biała i pekińska. Poleca się spożywanie czerwonych, fioletowych i niebieskich owoców (jagody, czereśnie, wiśnie, jabłka, maliny) bogatych polifenole. Na obiad czy kolację można zjeść ryż i makaron, a do śniadania użyć kajzerek i chleba pszennego. Oczywiście warto przerzucić się na produkty pełnoziarniste, jednak nie wszystkie są zgodne z założeniami tej diety. Dieta ubogopurynowa – wybawczyni cierpiących na dnę moczanową, sojuszniczka nadciśnieniowców i orędowniczka odchudzających się. Jak każda wymaga wyrzeczeń. Mimo to, pozwala na spożywanie produktów z każdej grupy, pod warunkiem, że mają niższe stężenia puryn.